Ένας από τους πρόσφατους ταξιδιωτικούς μου προορισμούς ήταν η Μπαρμπαριά των τραγουδιών, η σημερινή Αλγερία. Το ταξίδι μας στην γη των Βέρβερων επικεντρώθηκε, νότια, στην καρδιά της Σαχάρας. Η πρώτη στάση ήταν 600 χιλιόμετρα νότια στην κοιλάδα M’zab ( επαρχία Ghardaïa).
Η κοιλάδα M’zab κατοικήθηκε από Βέρβερους, μέλη της μουσουλμανικής αίρεσης Ιμπάντι (Ibadi) σχεδόν χίλια χρόνια πριν. Κυνηγημένοι από το ορθόδοξο ισλαμικό δόγμα οι σημερινοί κάτοικοι της κοιλάδας M’zab ( Μοζαμπίτες) επέλεξαν την πιο αφιλόξενη περιοχή που μπορούσαν να βρουν και εγκαταστάθηκαν κατά μήκος της κοιλάδας M’zab, που είναι συνήθως ξηρή καθ ‘όλη τη διάρκεια του έτους.
Τα πέντε χωριά που είναι χτισμένα σε λόφους επικοινωνούν από τις ξηρές κοίτες των παραποτάμων και, λειτουργούν ουσιαστικά ως ξεχωριστά αστικά κέντρα μιας μεγάλης «Πεντάπολης».
Είναι οχυρωμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι απρόσιτα σε κάθε επίδοξο εισβολέα. Οι πέντε «μικρές ακροπόλεις» Ghardaïa, Melika, Beni Isguen, Bou Noura και El Atteuf έχουν το δικό τους τζαμί με μιναρέ που λειτουργούσε παλιότερα ως πύργος παρακολούθησης καθώς και χώρος αποθήκευσης όπλων και σιτηρών. Τα σπίτια είναι χτισμένα γύρω από το τζαμί σε ομόκεντρους κύκλους και περιτριγυρισμένα από ψηλούς τοίχους. Βλέποντας τα από έξω έχεις την εικόνα ενός φρουρίου.
Φτάνοντας στην περιοχή βρήκαμε ένα παλαιό καραβάν σαράι το οποίο έχει μετατραπεί σε ξενοδοχείο.
Στην συνέχεια αναζητήσαμε τον άνθρωπο που θα μας δώσει την άδεια για να επισκεφτούμε κάποιους οικισμούς. Ο κώδικας ηθών των Ιμπάντι είναι άκαμπτος και τα πρότυπα της θρησκευτικής καθαρότητας είναι υψηλά. Για το λόγο αυτό, δεν παντρεύονται έξω από την αίρεση τους και κανένα σπίτι που βρίσκεται εντός των οικισμών δεν μπορεί να μεταβιβαστεί σε άτομο που δεν ανήκει στην αίρεση.
Από τους πέντε οικισμούς, στους δύο απαγορεύεται η είσοδος στους ξένους….. Στους άλλους τρεις επιτρέπεται μόνο με συνοδεία ενός διορισμένου από την δημογεροντία κατοίκου. Κάθε Παρασκευή οι δημογέροντες μαζεύονται και κουβεντιάζουν τα προβλήματα του οικισμού. Οι αποφάσεις που παίρνουν τηρούνται με ευλάβεια από όλους. Στις εισόδους των οικισμών υπάρχουν σε ορατά σημεία τα…. φιρμάνια. Απαγορεύεται αυστηρά εντός του οικισμού η φωτογραφία, το κάπνισμα, τα σκυλιά, η απρεπής ενδυμασία και η είσοδος μετά τις 8 το βράδυ.
Ειδικά η πρώτη απαγόρευση με απογοήτευσε. Έχοντας τη φωτογραφική μηχανή κρεμασμένη στον ώμο και το δάκτυλο στην (σκανδάλη) προσπαθούσα στα τυφλά να κάνω διακριτικά κάποια κάδρα κάτω από τα άγρυπνα μάτια του συνοδού μας που δεν μας άφηνε να κάνουμε ούτε βήμα χωρίς τη δική του έγκριση.
Οι γυναίκες δεν αφήνουν ποτέ την κοινότητα και υποχρεωτικά κυκλοφορούν με έναν άσπρο μανδύα έχοντας ακάλυπτο μόνο το ένα μάτι. Περπατούν βιαστικά όταν αντικρίζουν κάποιον ξένο και βλέποντάς τες έχεις την αίσθηση ότι αιωρούνται λίγο πάνω από το έδαφος. Περπατώντας στα σκοτεινά και στενά καλντερίμια των οικισμών με τις δαιδαλώδες στοές τις βλέπεις να εμφανίζονται και να χάνονται…σαν αερικά..
Η βαθιά συντηρητική κοινωνία των Ibadi, με παλαιούς και αμετάβλητους κοινωνικούς και ηθικούς κώδικες, οι οποίοι δεν ισχύουν στην υπόλοιπη χώρα, σου δίνει την αίσθηση πως είναι μια άλλη χώρα μέσα στην Αλγερία.
Περπατώντας στα δρομάκια έξω από την αγορά της Ghardaïa, η παρουσία της αστυνομίας και της χωροφυλακής ήταν πολύ έντονη. Πριν από περίπου ένα χρόνο έγιναν αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ αραβικών και βερβερικών κοινοτήτων. Τουλάχιστον 22 άτομα έχασαν τη ζωή τους και δεκάδες άνθρωποι τραυματίστηκαν και εκατοντάδες σπίτια, καταστήματα και οχήματα πυρπολήθηκαν.
Το πρόβλημα ξεκίνησε πολύ παλιά, γύρω στο 1963, όταν η αλγερινή κυβέρνηση έφερε αραβικούς πληθυσμούς από άλλες περιοχές της χώρας με σκοπό να σπάσει την πλειοψηφία της συντηρητικής βερβέρικης κοινωνίας των Ibadi στην περιοχή .
Μετά από τρεις μέρες περιπλάνησης στους πανέμορφους οικισμούς της κοιλάδας,αναχωρήσαμε για τον νότο, μα έπρεπε υποχρεωτικά να μας συνοδεύσουν δυο στρατιωτικά οχήματα με οχτώ πάνοπλους στρατιώτες. Αυτό από μόνο του καμιά φορά σε κάνει στόχο. Σε όλο το ταξίδι στην συνέχεια είχαμε από κοντά τους ένοπλους . Δεν γινόταν όμως να γίνει το ταξίδι αλλιώς, αυτό μας το ξέκοψαν με αυστηρό ύφος από την αρχή.
Αυτός ο λαός ταλαιπωρείται εδώ και πολλά χρόνια από ξένους εισβολείς ή από εμφύλιες συρράξεις. Η αποικιοκρατία ξέσκισε αυτή την χώρα για σχεδόν πενήντα χρόνια, μα και τώρα συνεχίζει με διαφορετικό τρόπο να την εκμεταλλεύεται … Σήμερα ο δυτικός τουρίστας κυρίως στον νότο, που είναι στην κόκκινη ζώνη στους χάρτες της δύσης, απειλείται από τις αντάρτικες ομάδες που υπάρχουν. Εξάλλου τα ανύπαρκτα σύνορα της Σαχάρας επιτρέπουν στους ισλαμιστές από το Μάλι και τη Λιβύη να μπαινοβγαίνουν ανενόχλητοι.
Η συνέχεια της περιήγησης στο μέλλον…
Πέτρος Τριανταφυλλίδης
