«Θα γυρίσω κάποτε» έλεγαν στον εαυτό τους οι διωγμένοι Ρωμιοί, όταν το ’22 αποχαιρετούσαν τα σπίτια τους στην Ανατολή. Οι πιότεροι δεν πρόλαβαν να κρατήσουν την υπόσχεσή τους. Ανέλαβαν για λογαριασμό τους τα παιδιά και τα εγγόνια τους…
Η Τούζλα, των παππούδων μας, ήταν ένα όμορφο και πολιτισμένο χωριό στα χρόνια πριν από την Ανταλλαγή. Το παζάρι, που βρισκόταν κάτω από τη σκιά του τζαμιού του Σουλτάνου Αχμέτ, ανήκε στους Έλληνες. Φούρνος, κρεοπωλείο, κουρείο, ραφείο, ζαχαροπλαστείο και καφενεία ήταν όλα μαγαζιά ελληνικά. Στην απέναντι γωνία από τον φούρνο του Βασίλη ήταν το καφενείο του Γιώργη, του γιου του Χατζή Δημήτρη.
Τον Σεπτέμβριο του 1922 οι Έλληνες εγκατέλειψαν τα σπίτια τους χωρίς να αποχαιρετήσουν τους Τούρκους γείτονές τους. Στην πραγματικότητα, ο τραχανάς έμεινε απλωμένος στους πάγκους, όπως μας πληροφορεί άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2018 στην τουρκική εφημερίδα yeni gungazetesi.
Τον Απρίλιο του 1961, τριάντα εννιά χρόνια μετά τον ξεριζωμό, μια χούφτα Καλογρεζιανοί εκδρομείς *, πρόσφυγες δεύτερης γενιάς, επιστρέφουν στα Τούζλα, αναζητώντας τα σπίτια των οικογενειών τους.
Θυμάται η Μαρίκα Καρανικολάου θαμπά, με τη μνήμη ενός πεντάχρονου παιδιού.
«Όλα τα σπίτια ήταν ξύλινα και είχαν σχεδόν όλα, κρεμασμένα δίχτυα που επάνω είχαν ψάρια προς αποξήρανση… Όταν μας είδαν να περιεργαζόμαστε την περιοχή και το σπίτι (που κάποιοι άλλοι χωριανοί μας υπέδειξαν ως δικό μας) μας κάλεσαν μέσα… Μας καλοδέχθηκαν και μας κέρασαν χίλια καλούδια, σερβιρισμένα πάνω σε ένα μεγάλο χάλκινο σινί.
»Είχα ακούσει από διηγήσεις, ότι όταν ήταν να φύγουν, η προγιαγιά μας, Πελαγία Δέτση, έσκαψε κάτω από τα σκαλιά του σπιτιού κι έθαψε εκεί πάρα πολλές λίρες, νομίζοντας ότι θα επιστρέψουν κάποια στιγμή… Πάνω στην κουβέντα ο θείος μου, Νικόλαος Καρανικολάου, ανέφερε το γεγονός και αυτοί του απάντησαν ότι όντως τα βρήκαν, κατά την επισκευή της σκάλας. Έδειξαν μάλιστα και ένα αυτοκίνητο (τύπου kadett) χρώματος λαχανί που ήταν έξω από το σπίτι, λέγοντας ότι το είχαν αγοράσει με ένα μέρος από κείνα τα χρήματα.
»Ήταν λίγο μουδιασμένοι όταν τα έλεγαν αυτά αλλά ο θείος μου που ήταν έξω καρδιά (και τι άλλο να έκανε) τους είπε «χαλάλι σας» και τότε αυτοί τον αγκάλιασαν και τον φίλησαν… Και όταν φύγανε πια, δεν τους ξέχασαν. Θυμόντουσαν την γιαγιά μου, την άμια Μαρίκα όπως την αποκαλούσαν, της έστειλαν μάλιστα δώρο ένα μαντήλι, άσπρο με τρέσα μικρά φλουράκια…»
*Η εκδρομή αυτή έγινε με αφορμή, τους αγώνες της ΑΕΚ με τη Φενέρ τον Απρίλιο του 1961 στην Κωνσταντινούπολη για το Βαλκανικό Κύπελλο. Αρκετοί Καλογρεζιανοί συμμετείχαν…
Για την Ιστορία, η ΑΕΚ, που είχε προπονητή τον Αυστριακό Λούκας Αουρέτνικ και στην οποία έπαιζαν τότε μεταξύ άλλων οι Σεραφείδης, Σκευοφύλαξ, Παπαποστόλου, Σταματιάδης, Νεστορίδης, γνώρισε τη συντριβή με 5-1. Μάλιστα ένα από τα γκολ της Φενέρ σημείωσε ο περίφημος Λεφτέρ (κιουτσιούκ) Αντωνιάδης ο οποίος τρία χρόνια αργότερα, στα 39 του, θα φορούσε τη φανέλα της ΑΕΚ.
Μετά από δυο μέρες, στις 28 Απριλίου, ΑΕΚ και Φενέρμπαχτσε έπαιξαν φιλικό στην Άγκυρα στο οποίο επικράτησε η ελληνική ομάδα 2-0 με γκολ του Γιάννη Μαρδίτση.
Αυτή ήταν η πρώτη επίσκεψη ελληνικής ομάδας στην Τουρκία μετά τα Σεπτεμβριανά (1955) και της επιφυλάχθηκε θερμή υποδοχή. Ενδεικτικό το πρωτοσέλιδο της αθλητικής εφημερίδας «Τούρκιγιε Σπορτ» που είχε τον τίτλο: «Έφτασαν στην πόλη μας οι τζέντλεμεν της ΑΕΚ».
Ευχαριστούμε τη Μαρία Λαδοπούλου για τις πληροφορίες και το φωτογραφικό υλικό που μας παραχώρησε.
