Aναζητώντας τους νομάδες Νένετς στην παγωμένη Σιβηρία

Η παγωμένη Σιβηρία ήταν ο τελευταίος μου ταξιδιωτικός προορισμός. Αφορμή ήταν ο καλός μου φίλος και ταξιδιώτης Παναγιώτης Κωνσταντόπουλος ο οποίος πέρσι βλέποντας εικόνες της φυλής Νένετς στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του μεγάλου βραζιλιάνου ταξιδιώτη φωτογράφου Sebastião Salgado ‘’το αλάτι της γης ‘’ έβαλε πλώρη για την Σιβηρία και συγκεκριμένα στην Αυτόνομη Επαρχία Yamal-Nenets.

‘’Τρελαμένος’’ και παγωμένος γύρισε πίσω στην πατρίδα διαλαλώντας στον κύκλο των ταξιδιωτών το ακατέργαστο διαμάντι που υπάρχει σε εκείνη την άκρη του κόσμου.

Μετά από ένα χρόνο ο Παναγιώτης μάζεψε μια ‘’ επίλεκτη ’’ομάδα ταξιδευτών από όλη την Ελλάδα και με οδηγό τις πολύτιμες γνωριμίες που απέκτησε και την ρωσόφωνη συνταξιδιώτισσα Έλλη ξεκινήσαμε για ‘’την άκρη του κόσμου’’, όπως λέγεται η περιοχή στην γλώσσα των Νένετς.

Η αλήθεια είναι ότι η ομάδα ήταν σαν… τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ. Κάθε ένας και μια ξεχωριστή ‘’κατηγορία’’ που αυτό για έναν μοναχικό ταξιδιώτη από μόνο του ήταν μια μεγάλη εμπειρία….

Με πτήση για την Μόσχα και από εκεί με το θρυλικό τρένο, το Πολικό εξπρές του βόρειου υπερσιβηρικού κατευθυνθήκαμε προς την βορειότερη χερσόνησο της Δυτικής Σιβηρίας τον αυτόνομο θύλακα των Γιαμάλων Νένετς.

Το τρένο της μεγάλης φυγής

Οι δυο μέρες ταξίδι με το τρένο, μέσα από τούνδρες και τάιγκες, ήταν μαγευτικές. Διασχίζοντας αργά τα ατέλειωτα χιλιόμετρα είχες τον χρόνο να ‘’αδειάσεις’’ από τα άγχη της καθημερινότητας που κουβαλούσες από την Αθήνα.

Βλέποντας από το παράθυρο του τρένου άγνωστες εικόνες της σιβηρικής γης σε βοηθούσαν να προσαρμόζεσαι στο νέο περιβάλλον και να βυθίζεσαι αργά, στον ρυθμό της βραδύτητας, στον ρυθμό ενός πραγματικού ταξιδιού.

Οι συχνές 45λεπτες στάσεις στα πνιγμένα από χιόνι χωριά, μας έδιναν τη δυνατότητα να μπαίνουμε σιγά σιγά στην ζωή της παγωμένης ενδοχώρας.

Αργά το μεσημέρι της δεύτερης μέρας κατεβήκαμε στο χωριό Σέιντα προκειμένου να αλλάξουμε τρένο. Περιμένοντας στο μοναδικό μαγαζάκι-μπακάλικο-μπαρ-καφενείο-εστιατόριο τα κορίτσια της παρέας, άλλα έκαναν βόλτες με τα Snowmobile των ντόπιων και άλλα έστησαν ένα πάρτι από το πουθενά με την βοήθεια της ρώσικης pop και της σιβηρικής βότκας .

Το τρένο της μεγάλης φυγής ξεκίνησε και μετά από τρεις ώρες διαδρομής, κατά το σούρουπο, σταμάτησε στο πουθενά. Ήταν μια χιονισμένη πλαγιά με σημύδες, όπου γύρω δεν έβλεπες κανένα ίχνος ‘’πολιτισμού’’,

Το μόνο σημάδι ήταν μια ταμπέλα που έγραφε στάση 141 και ήταν ο σταθμός αποβίβασης μας.

Εκεί μας περίμενε ο Ράμπο της Σιβηρίας, ο Αλεξάντερ ένας εξηνταπεντάχρονος Ρώσος ο οποίος ζει με τη σύζυγο του απομονωμένος στους πρόποδες των Ουραλίων όρων .

Αφού χαιρέτησε τον παλιό του γνώριμο Παναγιώτη και όλοι την ομάδα, μας οδήγησε στο παραδοσιακό σιβηρικό ξυλόσπιτό του.

Ο Αλεξάντερ είναι ο σύνδεσμος μας με τις οικογένειες νομάδων Νένετς, οι οποίοι αυτό το διάστημα έχουν εγκατασταθεί με τα κοπάδια ταράνδων στις γύρω πλαγιές.

ΦΩΤΟ 5,6

Η Ιστορία των Νένετς

Οι Νένετς είναι μία από τις μεγαλύτερες φυλετικές ομάδες της Βόρειας Σιβηρίας και ζουν στον αυτόνομο θύλακα των Γιαμάλων Νένετς.

Οι πρόγονοί τους προέρχονταν από τη Νότια Σιβηρία και πιστεύεται ότι εγκαταστάθηκαν στο ρωσικό βορρά πριν από περίπου 1000 χρόνια.

Οι Νένετς παλαιότερα ήταν κυνηγοί και όχι κτηνοτρόφοι ταράνδων. Κυνηγούσαν άγριους ταράνδους για το κρέας τους και για την γούνα τους ενώ είχαν εξημερώσει κάποιους που τους χρησιμοποιούσαν ως κράχτες προκειμένου να παγιδεύσουν τους άγριους καθώς επίσης και για να σέρνουν τα έλκηθρα τους .

Γύρω στον 17ο αιώνα οι Νένετς μετατράπηκαν από κυνηγοί σε νομάδες κτηνοτρόφων. Οι πιθανότεροι λόγοι αυτής της αλλαγής είναι η έλευση των Ρώσων στην περιοχή και οι τεράστιες ποσότητες γούνας που ζητούσαν επιτακτικά καθώς και η κλιματική αλλαγή που μείωσε των αριθμό των άγριων ταράνδων.

Έτσι οι Νένετς αναγκάστηκαν να εξημερώσουν μεγάλες αγέλες, διατηρώντας την πηγή της τροφής τους κοντά τους. Με την αλλαγή των εποχών οι Νένετς μετανάστευαν μαζί με τους ταράνδους ακολουθώντας τους αιώνιους μεταναστευτικούς φυσικούς δρόμους.

Η τσαρική, και μετέπειτα σοβιετική κυριαρχία, προσπάθησε να αναγκάσει τους νομάδες να αποκτήσουν μόνιμη κατοικία. Οι μισοί σχεδόν εγκαταστάθηκαν στα χωριά και τα παιδιά τους μπήκαν σε οικοτροφεία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη διάβρωση της πολιτιστικής τους ταυτότητας.

Η ανακάλυψη των τεράστιων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου και η επέκταση των υποδομών στη χερσόνησο, επηρέασαν κι άλλο τον τρόπο ζωής τους.

Παρόλα αυτά ο μισός πληθυσμός των Νένετς αντιστάθηκε και εξακολουθεί να ζει νομαδική ζωή, ίδια και απαράλλαχτη με αυτήν των προγόνων τους εδώ και αιώνες.

Σήμερα περισσότεροι από 10.000 νομάδες βόσκουν παραπάνω από 300.000 ταράνδους στην τούνδρα της Αρκτικής σε θερμοκρασίες έως και -50° C.

Στην ετήσια μετανάστευση τους κάθε άνοιξη διανύουν με τα κοπάδια των ταράνδων τους πάνω από 1.000 χιλιόμετρα, με τα 48 από αυτά να είναι μέσα στον παγωμένο ποταμό Oμπ.

Τελικός προορισμός τους είναι το βόρειο τμήμα της χερσονήσου Γιαμάλ στην καρδιά του Αρκτικού Κύκλου. Το φθινόπωρο αρχίζουν και πάλι το ταξίδι τους στα νοτιοανατολικά του κόλπου Oμπ.

Αυτό το τελετουργικό είναι τόσο παλιό που κανείς δεν ξέρει εάν σήμερα οι Νένετς ακολουθούν τους ταράνδους ή το αντίστροφο.

Illustration of Samoyed indigenous people of Siberia

Μόλις φτάσαμε στο ζεστό ξυλόσπιτο του Αλεξάντερ μας περίμενε η καυτή παραδοσιακή (σάουνα) στο διπλανό καλυβάκι. Η ρωσική ‘’μπάνια’’ είναι σύμβολο στην παγωμένη Ρωσία και είναι το καλωσόρισμα για τους φιλοξενούμενους.

Μετά από ένα ζεστό σιβηρικό γεύμα (γιουβαρλάκια από τάρανδο) κοιμηθήκαμε σαν πουλάκια χωρίς να έχουμε την τύχη να δούμε το βόρειο σέλας λόγο της πυκνής νέφωσης και της χιονόπτωσης.

Με τους Νένετς

Το πρωί μας περίμεναν οι Νένετς με τα έλκηθρα τους όπου μετά από μιάμιση ώρα διαδρομή μέσα στις χιονισμένες πλαγιές, βρεθήκαμε στο σημείο όπου βόσκουν τους ταράνδους τους.

Η εκτροφή ταράνδων παραμένει σημαντική, τόσο από οικονομική όσο και από πολιτιστική άποψη. Από τους ταράνδους ζουν στην κυριολεξία τρώγοντας το κρέας τους, με τα δέρματα φτιάχνουν της σκηνές τους και κατασκευάζουν τα ζεστά ρούχα τους.

“Οι τάρανδοι είναι το σπίτι μας, το φαγητό μας, η ζεστασιά μας και η μεταφορά μας”, λένε οι νομάδες.

Εκπληκτικό είναι το πόσο εύκολα οι Νένετς αναγνωρίζουν έναν τάρανδο μέσα σε ένα κοπάδι χιλιάδων ζώων.

Μετά από μια ώρα παραμονής στο παγωμένο και απόκοσμο περιβάλλον όπου έβοσκαν οι τάρανδοι οδηγηθήκαμε στο σημείο όπου οι οικογένειες δυο αδελφών με τους γονείς τους και τα παιδιά τους έχουν κατασκηνώσει.

Οι δυο ‘’Τσούμ’’ κωνικές ινδιάνικες σκηνές από δέρματα ταράνδων είναι οι κατοικίες τους, τις οποίες θα μοιραστούν μαζί μας τις υπόλοιπες μέρες.

Αφού μας καλωσόρισαν έφεραν το γεύμα και το δείπνο μας. Ένας γλυκύτατος τάρανδος δεμένος σε ένα έλκηθρο κοιτούσε αμέριμνος χωρίς να έχει αντιλήφθη τι τον περιμένει.

Ξαφνικά ο γηραιότερος της οικογενείας πλησίασε συνωμοτικά και σε χρόνο ‘’ντε τε’’ τράβηξε το μαχαίρι από το ζωνάρι του και το κάρφωσε στον λαιμό του ζώου.

Με τη βοήθεια του μεγαλύτερου γιου αφαίρεσε με μεγάλη μαεστρία την γούνα του ζώου και στη συνέχεια έδωσε την σκυτάλη στον νέο ο οποίος αφαίρεσε τα εντόσθια από την κοιλιά του ζώου και άρχισε το φαγοπότι.

Καθισμένος στο χιονισμένο έδαφος άρχιζε να τεμαχίζει το συκώτι, τα νεφρά, την καρδιά και να τα τρώει με ιδιαίτερη προτίμηση τα παϊδάκια και τα ποδαράκια. Στην συνέχεια έριξε λίγο αλάτι στην κοιλιά του ζώου που ήταν πλημυρισμένη στο αίμα, έφερε ένα κύπελλο και άρχισε το κέρασμα .

«Αν δεν φας κρέας και αν δεν πιεις αίμα, θα πεθάνεις» λένε οι Νένετς.

Στην παγωμένη Σιβηρία με τους -50 ° C δεν υπάρχει δεύτερη σκέψη σε αυτό το ζήτημα. Είναι θέμα επιβίωσης.

Λίγα άτομα από την ομάδα δοκιμάσαμε και οφείλω να ομολογήσω ότι καλύτερο γευστικά ήταν το ζεστό αίμα. Το κρέας των ταράνδων είναι το σημαντικότερο μέρος της διατροφής τους και συνήθως το τρώνε ωμό, κατεψυγμένο ή βρασμένο. Το αίμα πίνεται την ώρα της σφαγής ζεστό . Τα ψάρια είναι επίσης ένα σημαντικό κομμάτι της διατροφής τους, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες που λιώνουν οι πάγοι στα ποτάμια και στις λίμνες και καταναλώνονται κυρίως ωμά ή παστά.

Το βράδυ μείναμε όλοι μαζί στην ινδιάνικη σκηνή τους και…μόνο οι τάρανδοι δεν ήταν μέσα.

Παππούς, γιαγιά, μπαμπάς, μαμά, παιδιά, σκυλιά, .όλοι ήμασταν μια ωραία και προπάντων ζεστή ατμόσφαιρα.

Η πολυκοσμία, η ξυλόσομπα και τα δέρματα ταράνδων μας κράτησαν ζεστούς όλη την νύχτα.

Η μόνη άβολη στιγμή ήταν όταν έπρεπε να βγούμε έξω ‘’για τουαλέτα’’ στην χιονισμένη ύπαιθρο εν μέσω της χιονοθύελλας .

Τα πολλά σκυλιά ράτσας Samoyed τα έχουν σχεδόν σαν παιδιά τους. Είναι οδηγοί και φύλακες του κοπαδιού και κάθε σκύλα που γεννά έχει ιδιαίτερη περιποίηση που αυτό σημαίνει πως έχει την πρώτη θέση μέσα στη ζεστή σκηνή.

Καθημερινά οι Νένετς φροντίζουν το κοπάδι, κόβουν ξύλα για θέρμανση, κατασκευάζουν νέα έλκηθρα για την εποχική μετανάστευση, μεταφέρουν πάγο για νερό και σφάζουν έναν τάρανδο κάθε δυο με τρεις μέρες. Οι γυναίκες φροντίζουν τα παιδιά, μαγειρεύουν, φτιάχνουν τα ρούχα και επεξεργάζονται τα δέρματα.

Την τρίτη μέρα πήραμε τον δρόμο που οδηγούσε στην καλύβα του Αλεξάντερ.

Μετά από μια μικρή ανάπαυλα ξεκινήσαμε πεζοπορία πάνω στο παγωμένο ποτάμι αναζητώντας τα τοτέμ των Νένετς τα οποία στέκονταν όρθια στην πλαγιά του απέναντι βουνού.

Παραδοσιακά οι Νένετς είναι ανιμιστές. Κάθε μέρος του φυσικού κόσμου π.χ., οι λίμνες οι λόφοι τα ποτάμια, τα ζώα, τα φυτά, κλπ. έχουν πνεύμα και τα πνεύματα μπορούν να επικοινωνήσουν μόνο με τους σαμάνους.

Υπάρχουν εκατοντάδες ιερές τοποθεσίες σε όλο το Yamal. Αυτές ποικίλλουν και μπορεί να είναι ένα ποτάμι ένας λόφος με στοιβαγμένα κέρατα από κρανία ταράνδων που θυσιαστήκαν ή ξύλινα είδωλα (τοτέμ) που στέκονται στην Τούνδρα ή στην κορυφή των λόφων.

Σε αυτά τα σημεία που είναι ιερά, οι Νένετς αφήνουν διάφορα κομμάτια από πανί, νομίσματα και άλλα δώρα και σε αντάλλαγμα ζητούν από τα πνεύματα να έχουν ασφαλές ταξίδι, καλή υγεία για αυτούς και το κοπάδι τους ή τύχη στο κυνήγι. Ένα φυλακτό που έχουν συνήθως οι άντρες κρεμασμένο στο ζωνάρι τους είναι τα δόντια αρκούδας.

Ένα τέτοιο είχε ο γηραιότερος της οικογένειας που μας φιλοξένησε. .

Περπατώντας πάνω στο παγωμένο ποτάμι το χιόνι σκέπαζε τα πάντα και ο ήλιος προσπαθούσε να ζεστάνει τα παγωμένα πρόσωπα μας. Το χιόνι σε αρκετά σημεία ξεπερνούσε το ύψος του γόνατου και ανεβαίνοντας τον απέναντι λόφο αντικρίσαμε τα τοτέμ.

Απόκοσμο θέαμα ,όταν μέσα από το χιονισμένο λευκό πέπλο ξεπρόβαλαν οι ξυλόγλυπτες φιγούρες.

-Έλα Κατερίνα για μία self

Γυρνώντας στην καλύβα του Μπάρμπα Αλεξάντερ μας περίμενε η καυτή ψαρόσουπα και η υπέροχη γλυκιά πίτα από άγρια μούρα.

Το βραδινό τρένο θα μας πάρει από την γνωστή στάση με το νούμερο 141 και θα μας πάει κοντά στην πρωτεύουσα της αυτόνομης επαρχίας Yamal-Nenets το Σάλεχαρντ

Στο Σάλεχαρντ

Μετά από μέρες αντικρίσαμε τον πολιτισμό και ομολογώ δεν μου άρεσε καθόλου.

Το χιονισμένο Σάλεχαρντ παραείναι πολιτισμένο για τα γούστα μου . Με ψηλά σύγχρονα κτίρια, φαρδείς δρόμους, καμία σχέση με τις συνηθισμένες εικόνες των κακόγουστων γκρίζων πολυκατοικιών στις σοβιετικές δημοκρατίες. Εδώ μυρίζει πολύ χρήμα.

Τα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Ρωσίας έχουν ανακαλυφθεί σε αυτήν την χερσόνησο και το γεγονός αυτό έχει επηρεάσει τους πάντες. Το φυσικό αέριο της περιοχής έχει αυξήσει κατά 150% τις ρωσικές εξαγωγές τα τελευταία χρόνια. Η τοπική κυβέρνηση εισπράττει τεράστια ποσά σε φόρους από τις εταιρίες και αυτό το καταλαβαίνεις βλέποντας την πόλη που έχει γίνει κέντρο πετρελαϊκών συναλλαγών.

Οι γραβατομένοι με τους χαρτοφύλακες και τα μαύρα μεγάλα τζιπ έχουν κατακλύσει την πόλη.

Το κακό είναι ότι οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου άρχισαν να κατασκευάζουν αγωγούς χωρίς να σέβονται τις αυτόχθονες μεταναστευτικές διαδρομές, έτσι ώστε μερικές φορές να διακόπτουν τελείως αυτές τις διαδρομές. Επιπλέον κατέστρεψαν ιερές τοποθεσίες, τάφους και ιερά κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Οι ποταμοί κοντά στο σιδηροδρομικό δίκτυο μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου έχουν μολυνθεί και η καταστροφή είναι τεράστια .

Αυτό που έχει ενδιαφέρον στην πόλη είναι το μουσείο φυσικής ιστορίας το οποίο έχει ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα προϊστορικών ζώων στον κόσμο. Η «Λούμπα» το κατεψυγμένο και άθικτο μωρό μαμούθ ηλικίας 30 ημερών πέθανε πριν από 41.800 χρόνια και είναι το καλύτερα διατηρημένο μαμούθ παγκοσμίως .

Εκεί συναντήσαμε και τον μοναδικό Έλληνα ο οποίος είχε έρθει εδώ για ένα συνέδριο. Ξαφνιασμένος που είδε ταξιδιώτες χωρίς… γραβάτα, μας είπε πως ο μόνος λόγος για να έρθει κανείς στο παγωμένο Σάλεχαρντ είναι γιατί τον έχει στείλει η εταιρία του για μπίζνες .

Υπάρχει άλλος λόγος ; ρώτησε με απορία.

Του εξηγήσαμε πως το ενδιαφέρον για μας είναι οι νομάδες Νένετς που κατοικούν στην περιοχή πριν την έλευση των Ρώσων.

Μετά την ανακάλυψη των τεράστιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίων στην περιοχή πλάκωσαν οι Ρώσοι που είναι και η μεγάλη πλειοψηφία, καθώς και Ουκρανοί, και Τάταροι.

Σήμερα δυστυχώς οι Νένετς αντιπροσωπεύουν μόνο το 5,2% των κατοίκων.

Ο λόγος που ήρθαμε στο Σάλεχαρντ είναι για να πάρουμε το ελικόπτερο το οποίο θα μας οδηγήσει στο Γιάρ Σαλέ , το διοικητικό κέντρο της αυτόνομης περιοχής των Νένετς και το τελευταίο κατοικημένο σημείο πριν την ατελείωτη τούνδρα.

Εκεί κάθε χρόνο τέλη Μάρτιου με αρχές Απριλίου, την εποχή της ετήσιας μετανάστευσης προς τον βορά, οι νομάδες Νένετς συγκεντρώνονται στο Γιαρ-Σαλέ για το ετήσιο «Φεστιβάλ ταράνδου».

Εκτός από τα τσιμπούσια ταράνδου εκεί πραγματοποιούνται πολλοί αγώνες επίδειξης και δύναμης. Η διήμερη γιορτή είναι και η ευκαιρία των οικογενειών Νενετς που ζουν απομονωμένοι όλο τον χρόνο να συναντηθούν και σε αυτές τις επαφές προκύπτουν και αρκετά παντρολογήματα.

Το επόμενο πρωί ξεκινήσαμε για το αεροδρόμιο, όπου ελπίζαμε να πετάξουμε με το ελικόπτερο Οι χθεσινοβραδινοί άνεμοι ήταν απογοητευτικοί διότι με τέτοια ανεμοθύελλα που είναι το σύνηθες εδώ, δεν πραγματοποιούνται τα δρομολόγια.

Ευτυχώς το πνεύμα του θεού ουρανού των Νένετς σταμάτησαν τους ανέμους και είχαμε μία μαγική πτήση μιας ώρας πάνω από την τούνδρα . Οι εικόνες από το ελικόπτερο το οποίο πετούσε χαμηλά ήταν μαγευτικές.

Τα παγωμένα ποτάμια ακολουθώντας μια φιδίσια πορεία μέσα στα αραιά δάση από χιονισμένες σημύδες και οι σκηνές των νομάδων μέσα στην καρδιά της τούνδρας ήταν σκέτη ζωγραφιά.

Στο Γιαρ Σαλέ

Σαν φτάσαμε στο παγωμένο και χιονισμένο Γιαρ-Σαλέ κατευθυνθήκαμε στην σκηνή μας που βρισκόταν στην άκρη του χωριού, δίπλα στο παγωμένο ποτάμι. Το λευκό πέπλο που σκέπαζε τα πάντα δεν σου έδινε την δυνατότητα να ξεχωρίσεις εάν περπατάς πάνω από το παρακείμενο ποτάμι που έμοιαζε σαν μια τεράστια παγωμένη λεωφόρος ή πάνω από την κοντινή λίμνη που βρίσκονταν δεξιά του χωριού.

Οι δυο μέρες παραμονής μας στο γιορτινό Γιαρ-Σαλέ λόγο του ετήσιου «Φεστιβάλ ταράνδου» ήταν η ευκαιρία να δούμε πολλές οικογένειες Νένετς ντυμένους με τις παραδοσιακές γούνινες φορεσιές τους.

Στην κεντρική πλατεία έψηναν στα κάρβουνα σασλικ, μεγάλα σουβλάκια από κρέας ταράνδου ενώ δίπλα γίνονταν αγώνες ικανότητας ρίψης λάσων.

Με αυτόν τον τρόπο οι νομάδες, κυνηγούσαν τα άγρια κοπάδια των ταράνδων όπου στην συνέχεια τα εξημέρωναν.

Οι διάφορες υποομάδες των Νενετς είχαν ραμμένο στις φορεσιές τους το έμβλημα της ομάδας τους.

Στο αμφιθέατρο του παρακείμενου οικοτροφείου τα παιδιά των Νενετς φορώντας τις παραδοσιακές τους φορεσιές, τραγουδούσαν τραγούδια της φυλής τους.

Η μεσημεριανή χιονοθύελλα χάλασε λίγο το πρόγραμμα των εκδηλώσεων και κατευθυνθήκαμε στην άκρη του χωριού στις όχθες του παγωμένου ποταμού Ομπ.

Εκεί αποζημιωθήκαμε ‘’φωτογραφικά βλέποντας οικογένειες Νένετς καθισμένους στα έλκηθρα τους να καταφθάνουν ενώ παραδίπλα οι νεαροί να κάνουν σκι με τα αυτοσχέδια πέδιλα τους.

Παρ όλες τις αντίξοες συνθήκες λόγο της χιονοθύελλας και με μπλοκαρισμένη φωτογραφική μηχανή λόγο ψύχους κατάφερα να έχω κάποιες εικόνες με την εφεδρική μηχανή.

Η αίσθηση της θερμοκρασίας εκείνη την ήμερα έδειχνε -19 ° C βαθμούς Κελσίου και είναι άνοιξη αλλά πιστέψτε με ο καύσωνας το καλοκαίρι στην Αθήνα είναι χειρότερος.

Την τελευταία βραδιά στην σκεπασμένη από χιόνι σκηνή μας κάναμε ένα σιβηρικό τσιμπούσι το οποίο περιλάμβανε τι άλλο, αλλαντικά από τάρανδο.

Ο δρόμος της επιστροφής

Νωρίς το πρωί ξεκινήσαμε για το 6ωρο ταξίδι της επιστροφής με όχημα ένα Trekol 6X6 παντός καιρού ρώσικης κατασκευής.

Το Trekol είναι ο παγκόσμιος βασιλιάς στην κατηγορία του. Ένα αμφίβιο όχημα τέρας που είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να τα βγάλει πέρα σε οποιοδήποτε έδαφος. Δεν κωλώνει στο βαθύ χιόνι, τη λάσπη, την άμμο, περνά τον βάλτο ,τον σπασμένο πάγο, τα ποτάμια ή την λίμνη.

Ο χειμώνας στην αρκτική παγώνει τα πάντα.

Η γη, οι λίμνες , τα ποτάμια γίνονται μια ενιαία επιφάνεια, μια παγωμένη φυσική πίστα κατάλληλη για τα συγκεκριμένα οχήματα. Το μεγαλύτερο κομμάτι της διαδρομής μας ήταν πάνω από τον ποταμό Ομπ.

Μετά από πέντε ώρες δύσκολης πορείας σταματήσαμε στο χωριό Ακσάρκα το οποίο βρίσκεται στις όχθες του κατεψυγμένου ποταμού.

Τα ακινητοποιημένα καράβια περίμεναν υπομονετικά τον Ιούνη για να ξεκουνήσουν.

Το καλοκαίρι, όταν τα χιόνια λιώνουν η οδική μεταφορά είναι σχεδόν αδύνατη, εκτός εάν έχεις Trekol, διότι η περιοχή είναι γεμάτη λίμνες, παραπόταμους και μεγάλα απρόσιτα ποτάμια. Η διαδρομή για το Σάλεχαρντ και αντίστροφα γίνεται ευκολότερα με πλοίο μέσω του τεράστιου ποταμού Ομπ.

Φτάνοντας στο Σάλεχαρντ μετά από επτά ώρες περίπου προλάβαμε οριακά το αεροπλάνο για την Μόσχα και την επόμενη μέρα πετάξαμε για την ζεστή Αθήνα.

Επίλογος

Ζώντας λίγο μαζί με τους νομάδες Νένετς πήραμε μια μικρή γεύση από την πολυτάραχη ζωής τους.

Σίγουρα ο πολιτισμός τους υπέστη αλλαγές στο πέρασμα των αιώνων.

Παρόλα αυτά φαίνεται ότι οι Νένετς προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα περισσότερο και πολύ πιο αποτελεσματικά από οποιαδήποτε άλλη φυλετική ομάδα, κρατώντας με νύχια και με δόντια τον νομαδικό τρόπο ζωής τους και τις πλούσιες παραδόσεις τους. Αν κάποιοι νομάδες καταφέρουν να επιβιώσουν τις επόμενες δεκαετίες πιστεύω πως θα είναι αυτοί.

Αξίζει να δείτε το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του μεγάλου βραζιλιάνου ταξιδιώτη φωτογράφου Sebastião Salgado ‘’το αλάτι της γης ‘’

Όπως και το ντοκιμαντέρ του BBC Human Planet nenets

Πέτρος Τριανταφυλλίδης

Αφήστε μια απάντηση