Επισκέφτηκα τη Μογγολία τον φθινόπωρο του 2017… Είχα διαβάσει το βιβλίο «το τοτέμ του λύκου» του Ζιάνγκ Ρόνγκ και στις σελίδες του ανακάλυψα έναν νομαδικό λαό που ζει σε απόλυτη αρμονία με τη φύση, έχοντας βαθιά οικολογική συνείδηση. Επίσης διέκρινα το πόσο υπερήφανος νιώθει ο κάθε Μογγόλος για το ένδοξο παρελθόν του, μα και πόσο προσκολλημένος είναι με τις χιλιόχρονες παραδόσεις του.
Απορίας άξιον είναι πως αυτές οι νομαδικές φυλές της στέπας έφτιαξαν μια αυτοκρατορία που κυριάρχησε στην Ασία και στην Αν. Ευρώπη τον 13ο και 14ο αιώνα και δημιούργησε ένα ενιαίο κράτος που στο απόγειό της κάλυπτε το 1/5 της Γης. Όμως, μετά τον θάνατο του Τζένγκις Χαν, η αυτοκρατορία χωρίστηκε σε τέσσερα διαφορετικά Χανάτα ( Αυτοκρατορίες) και σταδιακά εξασθένησε ώσπου έπεσε στα χέρια των Κινέζων.
Στη Μογγολία η ‘’ανεξαρτησία ’’ από την Κίνα ήλθε το 1924 από τον Κόκκινο Στρατό. Επί εβδομήντα χρόνια η βουδιστική θρησκεία ήταν υπό διωγμό. Τα μοναστήρια έκλεισαν και οι μοναχοί σπάνιζαν. Στα χρόνια της περεστρόικα η Μογγολία αποδεσμεύτηκε από τον ζυγό και ο βουδισμός ξεπήδησε από το συλλογικό υποσυνείδητο αυτού του μικρού νομαδικού λαού. Σήμερα το 50% ασπάζεται το Θιβετιανό βουδισμό, το 40% καταγράφεται ως άθεο, το 4% ως μουσουλμάνοι, ενώ το 6% είναι σαμάνοι, μπάχα ή χριστιανοί.
Το ταξίδι
Μετά από δύο πολύωρες πτήσεις φτάσαμε στο παγωμένο Ulan Batar, την πρωτεύουσα της χώρας. Την πρώτη εβδομάδα περιπλανηθήκαμε στην κεντρική Μογγολία και ιδιαίτερα στην παλιά πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας το Καρακορούμ που σήμερα είναι ένα ταπεινό χωριουδάκι. Ήταν αποκάλυψη για μένα αυτός ο ξεχωριστός λαός αφού μέχρι τότε η λέξη Μογγόλος ακουγόταν στα αυτιά πολλών σχεδόν σαν βρισιά.
Γκερ (νομαδική σκηνή) όσο χωρείς και βοσκοτόπι όσο θωρείς.
Στη μακρινή αυτή χώρα μπορεί να συναντήσει κάποιος μια από τις τελευταίες νομαδικές κοινωνίες, αφού οι μισοί Μογγόλοι ζουν ζωές που λίγο έχουν αλλάξει από την εποχή του Τζένγκις Χαν. Αυτοχαρακτηρίζονται ως οι άνθρωποι «των πέντε ζώων». Άλογα, βοοειδή, πρόβατα, κατσίκες και καμήλες. Είναι απίστευτα φιλόξενοι και σε σκλαβώνουν με την ευγένεια και τη σεμνότητά τους. Ζουν σε κυκλικές σκηνές, τα γκερ (ή γιούρτες) και τέσσερις φορές τον χρόνο ξεστήνουν το σπιτικό τους (μέσα σε μια ώρα) και μεταφέρουν τα κοπάδια τους σε άλλη τοποθεσία με καλύτερα βοσκοτόπια.
Οι κυκλικές σκηνές, τα γκερ είναι στημένες ανάμεσα στους λόφους και κοντά σε ποτάμια. Τα ξύλινα ελάσματα του ακτινωτού σκελετού είναι ζωγραφισμένα με κόκκινο και φωτεινό γαλάζιο χρώμα. Στη μέση βρίσκεται το κατακόρυφο δοκάρι που στηρίζει τη σκηνή και δίπλα του η στόφα για ζεστασιά και μαγειρική. Για καύσιμο, χρησιμοποιούνται ξεραμένες καβαλίνες ζώων, ενώ το φουγάρο βγαίνει από τον κεντρικό και μοναδικό φεγγίτη στην κορυφή, απ’ όπου φωτίζεται και αερίζεται η σκηνή. Η εξωτερική επιφάνειά των γκερ έχει λευκό χρώμα, το οποίο θεωρείται από τους Μογγόλους το χρώμα της ευτυχίας και της καλοτυχίας.
Για να εισέλθεις στην καρδιά του τόπου που επισκέπτεσαι θα πρέπει να είσαι «με» και «ανάμεσα» στον λαό που συναντάς. Κοιμηθήκαμε για μέρες στις γκερ τις παγωμένες νύχτες της στέπας, φάγαμε τα φαγητά τους που όλα έχουν σαν βάση το γάλα και το κρέας αιγοπροβάτων, περιπλανηθήκαμε στα ερειπωμένα ένδοξα παλάτια της παλιάς πρωτεύουσας, βρεθήκαμε σε παλιά βουδιστικά μοναστήρια την ώρα των τελετών μα κυρίως νιώσαμε την απεραντοσύνη της στέπας …
Πέτρος Τριανταφυλλίδης
